Duz insanın qidalanmasında mühüm yer tutan, orqanizmin funksiyalarının sağlam işləməsində rol oynayan, təbiətdə göllərdə, dənizlərdə, qayalarda rast gəlinən mineraldır.

  Foodinfo.az xəbər verir ki, işlətdiyimiz duz dəniz, göl və qaya duzlarıdır ki, onların əsas tərkib hissəsi natrium xloriddir (NaCl) və insan istehlakına uyğun keyfiyyətdə istehsal olunur.

Duzun tərkibində yad cisim olmamalıdır.

İşlənmiş duz təmizlənmədən və yuyulmadan bazara çıxarıla bilməz.

İstehlak ehtiyacından asılı olaraq duz yodlu və ya yodsuz istehsal oluna bilər.

 Ölkəmizdə xörək duzu yod baxımından zənginləşdirilmişdir. Bu vəziyyət yod elementinin orqanizmdə çox az olması, saxlanıla bilməməsi və mütəmadi olaraq xaricdən alınması lazım olduğundan yaranıb. 

İnsanlarda yod çatışmazlığı aşağıdakılara səbəb ola bilər:

    • Körpə və uşaqlarda böyümə və inkişaf geriliyi və aşağı intellekt səviyyəsi,

    • Hamilə qadınlarda düşmə və ölü doğum riskinin artması,

    • Hər yaş qrupunda zob xəstəliklərinə səbəb ola bilər.

Bununla belə, qalxanabənzər vəzi xəstəlikləri olan insanlar yodlaşdırılmamış duz istehlak etməlidirlər, əks halda onların narahatlığı daha da güclənə bilər. Bu insanlar üçün yodlaşdırılmamış duz istehsal olunur.

 Dünyada orta hesabla duz istehlakı 9-12 q/gün təşkil edir. Lakin Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatına (ÜST) görə duz istehlakının miqdarı 5 q/gün (1 çay qaşığı) olmalıdır. Pəhrizdəki duz mənbələri araşdırıldığında, gündəlik istehlak edilən duzun 55,5%-ni yeməyə əlavə olunan duz, 31,9%-ni çörək duzu, 12,6%-ni isə xörək duzu təşkil edir.

 İnsan orqanizminin duz istehsal etmək qabiliyyəti olmadığı üçün gündəlik duz qəbulu müxtəlif qidalardan asılıdır. Bir çox qida istehsalında duz mühüm texnoloji rola malikdir. Qoruyucu və dad artırıcı funksiyasından əlavə, çörək, pendir, zeytun, tomat pastası, turşu və s. O, həm də qidaların tutarlılığında əsas teksturadır.

 Şəkərdən sonra ən vacib saxlama vasitəsi duzdur.

     • Balıq və bəzi tərəvəzlərin saxlanması üçün duzlama ilə qurutma üsulundan istifadə edilir.

     • Duz antiseptik xüsusiyyətlərə malikdir. Bütün bakteriyaları məhv etməsə də, nəmin miqdarını əhəmiyyətli dərəcədə azaldır və xarablığa səbəb olan bakteriyaları nəzarət altında saxlayır. 

     • Duz suyun osmotik çıxarılması ilə quruducu kimi çıxış edir. Duzlu və qurudulmuş ət və balıqlarda bakteriya və fermentlərin təsiri dayandırılır.

     • Süd pendirə çevrildikdən sonra 16% duzlu suda saxlanılır.

     • Yaşıl bibər, yaşıl lobya, yaşıl pomidor, xiyar, kələm, gül kələm kimi tərəvəzlər adətən 15% duzlu suda saxlanılır. 

     • Bu gün duz və ya natrium tərkibli birləşmələr (məsələn, natrium nitrat) bir çox müalicəvi qidalarda konservant kimi istifadə olunur.