Altsheymer xəstəliyinin erkən başlayan irsi formasının qarşısını almağın ən təsirli yolu süni mayalanmada sağlam genin seçilməsi hesab olunur. Foodinfo.az Sports.kz-ya istinadla xəbər verir ki, Rusiyanın tanınmış alimi, akademik Evgeni Roqayev bu barədə geniş açıqlama verib.
Alimin sözlərinə görə, PSEN1 və PSEN2 adlı iki gen xüsusi fermentləri — presenilinləri kodlayır və məhz bu genlərdəki dəyişikliklər xəstəliyin sərt şəkildə irsən ötürülən erkən formasına səbəb olur. Roqayev bildirib ki, genin daşıyıcısını hələ doğulmamışdan əvvəl müəyyən etmək mümkündür və risk dərəcəsi dəqiq proqnozlaşdırıla bilir.
O qeyd edib ki, süni mayalanma zamanı tətbiq edilən üsullardan biri zədələnmiş geni daşıyan yumurtahüceyrələrin seçilməməsidir. Bu prosesdə sağlam genə malik hüceyrələr ayrılır, mutasiyalı olanlar isə istifadə olunmur. Beləliklə, uşaqda həmin genetik qüsurun yaranma ehtimalı tam aradan qaldırılır.
Mütəxəssis vurğulayıb ki, bu cür seçim üsulları artıq doğuşdan mövcud olan bir çox irsi xəstəliklər üçün tətbiq edilir. Roqayevin sözlərinə görə, eyni yanaşma sərt şəkildə irsən ötürülən və adətən orta və ya gec yaşlarda ortaya çıxan Altsheymer xəstəliyinə də aid edilə bilər.
O bildirib ki, genetik seçim üsulları ailədə ağır irsi risk mövcud olduqda xüsusi əhəmiyyət daşıyır. Belə ailələrdə xəstəliyin ötürülmə ehtimalı yüksək olduğundan, sağlam genin seçilməsi həm gələcək nəsli, həm də ailənin ümumi risk yükünü azalda bilər.
Alimin fikrincə, genetik diaqnostika və süni mayalanmada tətbiq edilən seçim texnikaları tibbin ən sürətli inkişaf edən sahələrindən biridir. Bu metodlar təkcə mövcud xəstəliklərin qarşısının alınmasına deyil, həm də gələcək nəsillərin sağlam doğulmasına xidmət edir.
Roqayev bildirib ki, texniki cəhətdən bu proses dəqiqlik tələb etsə də, nəticə baxımından son dərəcə etibarlıdır və irsi xəstəliklərin qarşısının alınması üçün geniş imkanlar açır. O vurğulayıb ki, belə seçimlər yalnız tibbi göstəriş əsasında və ciddi nəzarət altında həyata keçirilir.
Mütəxəssis əlavə edib ki, Altsheymer xəstəliyinin digər formaları üçün bu üsul tətbiq edilmir, çünki xəstəliyin qalan növləri sərt şəkildə genlərə bağlı olmur. Lakin erkən və tam irsi formalar üçün bu yanaşma hazırda yeganə uyğun həll hesab edilir.
Roqayevin fikrincə, gələcəkdə genetik tədqiqatların inkişafı xəstəliyin qarşısının alınması və erkən aşkar olunması sahəsində yeni imkanlar yaradacaq, lakin hazırda ən dəqiq yol süni mayalanmada sağlam genin seçilməsidir.
