Bədənin fizioloji tarazlığının saxlanmasında və orqanların nizamlı fəaliyyətinin təmin edilməsində yeməklərin istifadəsinin tezliyi, qidalardakı enerji və qida maddələrinin miqdarı və nisbəti mühüm rol oynayır. Daimi qidalanma fərdin gündəlik həyatın təzyiqlərinə hazırlamaq, yorğunluğu aradan qaldırmaq, sağlam düşüncəni təmin etmək və xəstəliklərdən qorumaq baxımından da əhəmiyyətlidir.
Foodinfo.az xəbər verir ki, bədənə qəbul edilən qida maddələrinin həzm olunması və istifadəsi qida maddələrinin tərkibindən və yeməklər arasında keçən müddətdən asılı olaraq fərqlənir. Qidanın miqdarına və istehlak müddətinə görə orqanizmdə bəzi hormonal və enzimatik dəyişikliklər olur. Orqanizm bu şərtlərə uyğunlaşaraq həyatını davam etdirməyə çalışır. Ancaq tək istiqamətli qidalanma, aclıq və ya həddindən artıq qidalanma kimi hallarda orqanizmin bu sistemlərdə yaratdığı dəyişikliklər sağlamlığa mənfi təsir göstərir.
Yeməklərin uzun fasilələrlə qəbulu nəticəsində orqanizm zülal və suyu daha az saxlayır və artıq azotu (zülal şəklində olan) sidikdə ifraz edir. Orqanizmin zülal sintezi üçün zülaldan istifadəsi müəyyən müddətlə məhdudlaşır. Orqanizmə çox zülal qəbul edildikdə, sidikdə azotun ifrazı artır. Çünki orqanizm istifadə etmədiyi azotu çölə atmaq üçün uyğunlaşma mexanizmi inkişaf etdirir. Qida qısa fasilələrlə yeyildikdə orqanizmdə müsbət azot balansı yaranır və bədən zülalları artır. Əksinə, uzun müddətli qidalanma zamanı bədəndə yağ yığılması artır, bu da qanda yağların (xolesterol və lipidlərin) səviyyəsini artırır, ürək xəstəlikləri və şəkərli diabet riskini artırır.
Məlumdur ki, yeməklərdə qida maddələrinin paylanması nə qədər balanslı olarsa, maddələr mübadiləsi bir o qədər müntəzəm işləyir. Yalnız taxıllardan ibarət pəhriz ilə qidalandıqda, orqanizm canlılığını itirir. Bu, protein sintezi ilə əlaqədardır. Bədənin böyüməsində və inkişafında mühüm rol oynayan zülalların orqanizmdə sintez oluna bilməsi üçün kifayət qədər miqdarda olması lazımdır. Bir yeməkdə qeyri-kafi protein qəbulu növbəti yeməklə təmin edilə bilməz.
Qidada karbohidratlar az olduqda belə, karbohidrat mübadiləsinin pozulduğu və buna uyğun olaraq plazmada sərbəst yağ turşularının artdığı müşahidə edilmişdir. Pəhrizdə karbohidratlar azaldıqda, pəhriz zülallarının çoxu qlükozaya çevrilir. Bu səbəbdən yeməklərin tərkibində karbohidrat, zülal və yağdan alınan enerji müvafiq olaraq 55-60%, 10-15% və 25-30% olmalıdır. Bir çox mineral və vitaminlər zülalların, yağların və karbohidratların istifadəsində də işləyir. Yeməklərdə bu qidaların balanslı paylanması tələb olunur.
Maddələr mübadiləsinin nizamlı işləməsi üçün gündə ən az üç dəfə qida qəbulu və yeməklər arası intervalın 4-5 saat olması tövsiyə edilir.
Bədənin düzgün və adekvat enerji istehsalı qan şəkərinin səviyyəsi ilə bağlıdır. Hüceyrələr şəkərdən istifadə etdikcə qanda şəkərin səviyyəsi və enerji istehsalı azalır. Bu vəziyyət yorğunluq, diqqətin azalması, zəiflik, aclıq hissi, bəzən baş ağrısı şəklində özünü göstərir. Qan şəkəri normadan aşağı düşmüş adamın əhvalı daha da pisləşmiş olur. Digər tərəfdən qəbul edilən qida ilə qan şəkəri aclıq səviyyəsindən yuxarı saxlanılarsa, enerji asanlıqla istehsal olunur, insan özünü yaxşı hiss edir, daha tez və aydın düşünür, davranışı ahəngdar və gümrah olur. Bununla belə, həddindən artıq qida qəbulu və həddindən artıq şəkər artımı yuxuya səbəb olur və effektivliyi azaldır. Bu diabet xəstələri üçün təhlükəlidir.
